02/08/2021

Vẻ đẹp vượt thời gian của vịnh di sản thiên nhiên thế giới Hạ Long được kiến tạo nên bởi hàng nghìn cột đá vôi cao chót vót, những hòn đảo và hang động ngoạn mục hình thành từ khoảng 200 triệu năm trước. Nơi đây không chỉ ẩn chứa cảnh sắc nước hương trời mà còn chứa đựng nhiều phong tục cổ xưa, những huyền thoại, truyền thuyết bí ẩn thôi thúc du khách đam mê khám phá.

Ngay cả truyền thuyết hình thành Hạ Long cũng rất hấp dẫn bởi vì nó đều được xây dựng trên thực tế và sự ra đời của đất nước Việt Nam.

Vịnh Hạ Long: huyền thoại khởi sinh

Khi Việt Nam còn ở giai đoạn sơ khai và vẫn đang hình thành bản sắc dân tộc - khoảng từ 900 đến 1.300 SCN - Hạ Long là chiến trường cho các cuộc xung đột lãnh thổ với các nước láng giềng ven biển, chủ yếu là Trung Quốc và Mông Cổ.

Truyền thuyết kể rằng các vị thần muốn bảo vệ Việt Nam chống lại chiến tranh nên đã cử rồng để che chắn đất nước khỏi quân xâm lược. Những con rồng này đã phun minh châu xuống hạ giới - bao gồm cả ngọc bích và ngọc lục bảo dẫn đến hình thành các đảo lớn nhỏ của vịnh Hạ Long. Những hòn đảo này là bức tường bảo vệ tự nhiên chống lại những kẻ xâm phạm và tấn công, đồng thời tạo nên địa thế hoàn hảo cho các cuộc phục kích chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt.

Và rồi, giống như ma thuật, những ngọn núi đá sẽ nhô lên khỏi đại dương đầy kiêu hãnh và đánh chìm những con tàu của những kẻ xâm lăng.

Một khi lãnh thổ quốc gia được an toàn, những con rồng đã lặng lẽ chu du khắp nơi. Sau đó, rồng mẹ bay xuống Hạ Long - tên theo nghĩa đen có nghĩa là rồng giáng thế - và định cư ở đó, trong khi các con rồng con bay xuống khu bảo tồn trên vịnh Bái Tử Long và quần đảo Bạch Long Vĩ.

Cư dân Hạ Long có thể sống mà không sợ hãi, biết rằng họ an toàn trước những kẻ xâm lăng.

Trong khi truyền thuyết hình thành Hạ Long được lưu truyền qua nhiều thế hệ, thì các tài liệu tham khảo về “Hạ Long” không xuất hiện trong văn học Việt Nam cho đến đầu thế kỷ 19; thay vào đó, khu vực này được gọi là các biển Giao Châu, Lục Châu, Lục Thủy, Vân Đồn, Hải Đông hoặc An Bang. Và chỉ đến cuối thế kỷ 19, vịnh Hạ Long mới xuất hiện trên bản đồ định vị vịnh Bắc Bộ của Pháp.

Hạ Long có thể chưa xuất hiện trên bản đồ, nhưng là nơi có bề dày truyền thống văn hóa Việt cổ. Văn hóa Soi Nhụ là văn hóa lâu đời nhất, tiếp theo là Cái Bèo, sau đó là Hạ Long.

Người Soi Nhụ: nền văn hóa đầu tiên được phát hiện

Văn hóa Soi Nhụ được nhà khảo cổ, địa chất và cổ sinh vật học người Thụy Điển Johan Gunner Andersson phát hiện lần đầu tiên vào năm 1938. Trong các cuộc tìm kiếm, khai quật các di chỉ khảo cổ, ông đã tìm thấy bằng chứng của người Việt cổ ở vịnh Hạ Long và khu vực Bái Tử Long.

Năm 1967, các nhà khảo cổ học Việt Nam đã phát hiện ra các công cụ bằng đá, mảnh gốm cũng như hóa thạch người và động vật trong hang Soi Nhụ. Kết nối lại các bằng chứng khảo cổ học, rõ ràng người Soi Nhụ đã sống nhờ vào động vật có vỏ cùng các loại rau củ quả địa phương.

Các nghiên cứu địa chất sau đó đã phát hiện ra rằng văn hóa Soi Nhụ tồn tại từ 6.000 đến 18.000 năm trước, và nằm rải rác trên khu vực vịnh Bắc Bộ bao gồm ở Hạ Long, Bái Tử Long và Lan Hạ.

Người Cái Bèo: phát triển văn hóa

Cùng khoảng thời gian Johann Andersson khám phá ra sự tồn tại của người Soi Nhụ vào năm 1938, nhà khảo cổ người Pháp Madeline Colani đã khám phá ra nền văn hóa Cái Bèo. Dân tộc này sống ở khu vực vịnh Lan Hạ và vịnh Hạ Long cách đây khoảng 4.000 đến 7.000 năm, và là sự tiếp nối của văn hóa Soi Nhụ.

Các cuộc khai quật ở những khu vực này đã cho thấy hơn 500 hiện vật được dân tộc Cái Bèo sử dụng: chày và cối, bàn mài, rìu, lưới, tượng và đồ gốm không nung, cũng như xương người và động vật. Các nông cụ bằng đồng và đồ gốm trang trí cũng được phát hiện cho thấy nền văn hóa Cái Bèo khá phát triển.

Văn hóa Hạ Long

Vào cuối thời đại đồ đá mới đến sơ kỳ kim khí - cách đây từ 3.000 đến 4.500 năm - vịnh Bắc Bộ là quê hương của nền văn hóa Hạ Long. Còn được gọi là văn hóa biển, người Hạ Long đã chiếm giữ Hạ Long, Bái Tử Long và Lan Hạ.

Người Hạ Long về cơ bản là ngư dân, và nhiều hiện vật gắn liền với cách sống của họ - bao gồm lưới, nông cụ và thuyền - đã được phát hiện trên các đảo và trong các hang động của vịnh.

Hạ Long của ngày hôm nay

Ngày nay, vịnh Hạ Long hỗ trợ hơn 1.500 người, chủ yếu tập trung ở các làng chài trên khoảng 40 hòn đảo. Họ sống trên những chiếc thuyền, hoặc những ngôi nhà nổi đóng trên thùng nhựa, và kiếm sống bằng nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, hoặc bằng du lịch và buôn bán.

Du ngoạn trên vịnh Hạ Long, bạn sẽ có cơ hội tiếp cận gần gũi, trực tiếp với cư dân bản địa - những con người thân thiện, hoà đồng và luôn muốn chia sẻ lối sống và văn hóa của họ với khách du lịch.